عمل قلب باز

عمل قلب باز چیست؟

عمل قلب باز به روش جراحی ای می گویند که در آن قفسهٔ سینه توسط جراح باز می شود. جراحی قلب باز جهت درمان بیماری‌ها و مشکلات مختلف قلبی اسفاده می شود ،که این مشکلات قلبی، توسط متخصص قلب قابل تشخیص هستند.

بیماری‌های قلبی قابل درمان توسط عمل جراحی قلب باز

بیماری های دریچه قلب، نقص‌های مادرزادی قلب و بیماری‌های مربوط به شریان‌های کرونری توسط جراحی قلب باز ،قابل درمان می باشند.شریان‌های کرونری از عواملی هستند که می توانند سبب حملات قلبی در فرد شوند.

نحوه انجام عمل قلب باز

عمل قلب باز، توسط یک تیم جراحی انجام می شود و این تیم بوسیله جراح قلب هدایت می شود. درعمل قلب باز یک برش نسبتاً بزرگ بر روی میانه قفسه سینه ایجاد می کنند که استرنوم را می‌شکافد. در عمل قلب باز، جراح قلب، می تواند مستقیما قلب را  مشاهده می کند.اگر در عمل جراحی قلب، نیاز به دستگاه قلبی-ریوی باشد، قبل از جراحی، قلب را از تپیدن باز می‌دارند و دستگاه مذکور شروع به پمپاژ خون میکند.پس از جراحی قلب، قلب مجدداً وارد چرخهٔ جریان خون می‌شود.

چرا عمل قلب باز

عمل قلب باز، زمانی توسط متخصص قلب، تجویز می شود که گزینه‌های درمانی دیگر که تهاجم کمتری دارند، مؤثر واقع نشوند .برای تصمیم گیری برای این عمل ،بیمار علاوه بر پزشک خود می‌تواند با پزشکان دیگر نیز مشورت کند. عمل قلب باز برای بیمارانی که مبتلا به گرفتگی عروق هستند و دریچه‌های قلبشان وظیفهٔ خود را به درستی انجام نمی‌دهند،مورد استفاده قرار می‌گیرد.مهم‌ترین عامل برای انتخاب عمل قلب باز، در نظر گرفتن میزان گرفتگی عروق و یا میزان آسیب وارد شده به دریچه قلب است. در مواردی که گرفتگی زیاد (بیش از ۷۰%) باشد، عمل قلب باز به عنوان بهترین گزینه انتخاب می شود.

خطر مرگ برای بیمارانی که عمل قلب باز کرده‌اند

بیمارانی که عمل قلب باز انجام می‌دهند تا ۱۰سال در سلامت کامل به سر می برند، ولی بعد از ۱۰ سال احتمال مرگ ناگهانی در آنها تا ۸۰ درصد وجود دارد.بر اساس تحقيق دانشمندان دانشگاه آرهوس دانمارك ،روش‌هاي جديدی که در عمل قلب باز انجام می شود ميزان زنده ماندن بيماران قلبي را افزايش داده است .اما با اين حال ۸ تا ۱۰سال بعد از جراحي ،احتمال مرگ در آنها، نسبت به جمعيت عادي ۸۰ درصد افزايش مي‌يابد.در اين تحقيق دانشمندان اطلاعات ۳۰ساله ۵۱ هزار بيماري را كه عمل قلب باز انجام داده‌اند با ۵۰۰ هزار بيماري كه اين عمل (باي‌پس) را انجام نداده‌ بودند مقايسه کردند.عمل باي‌پس به جراحي‌اي گفته می شود كه در آن مسير جريان خون،توسط جراح ، از بخش آسيب‌ديده به شريان خوني سالم تتغيير داده می شود.

به اعتقاد اين محققان، در سال‌هاي بعد از عمل ،متخصص قلب بايد به اطلاعات اين بيماران دسترسي داشته باشند تا بفهمند علتی که منجر به مرگ ناگهاني‌ آن ها می شود، چیست؟تحقيقات نشان داده افرادی كه در ‌ماه اولی که عمل قلب باز را انجام دادند زنده ‌مانده اند مثل افراد عادی، مي‌توانند به زندگي عادی برگردند و با همان کیفیت زندگی کنند.میزان زنده ماندن در ميان هر دو طيف يكسان است، ولي پس از يك دهه اين نسبت‌ها دیگر یکسان نیست. محققان باور دارند كه يك بيماري پيش‌ رونده ممكن است باعث بازگشت بيماري در اين افراد شود.از سوي ديگر امکان این هست که رگ‌هاي خوني سالم در طول زمان كارايي خود را از دست بدهند.

عوارض عمل قلب باز

عوارض عمل قلب باز انواع مختلفی دارد .بعضی از آنها در حین عمل قلب باز و بعضی از آنها بعد از عمل قلب باز اتفاق می افتند. البته ممکن است عوارض دیررس هم مشاهده شود. هر چه بیشتر از روز عمل  بگذرد، خطرهای تهدید کننده سلامت بیمارانی که جراحی شده اند نیز کمتر می شود.

سکته قلبی هنگام عمل قلب باز

سه درصد بیماران در حین عمل قلب باز ممکن است دچار سکته قلبی شوند. بالا رفتن بعضی از آنزیم های خاص در حین عمل، نشان دهنده بروز سکته قلبی در بیمار است.بیماران خانم، بیشتر مستعد سکته قلبی حین عمل قلب باز هستند.در افرادی که قبل از عمل قلب باز ،درد شدید قفسه دارند، رگ اصلی یا ۳ رگ قلبی  آن ها درگیر است.

سکته مغزی هنگام عمل قلب باز

حین عمل قلب باز ، دستکاری هایی روی شریان یا رگ آئورت صورت می گیرد. به همین دلیل ممکن است ذراتی از آترواسکلروز حرکت کند و به مغز برسد. حرکت این ذرات داخل مغز ممکن است باعث آمبولی شود که منجر به سکته مغزی خواهد شد.

مهمترین عوارض عمل قلب باز

در جراحی قلب باز ،حتی امکان این هست که بیمار برای همیشه به کما برود. گاهی هم ممکن است اختلالاتی در تمرکز و حافظه این افراد دیده شود که به مرور زمان قابل برگشت است. حدود ۲ درصد از چنین بیمارانی عوارض شدیدی پیدا می کنند و دچار اختلال عملکرد ،بعد از عمل قلب باز می شوند.

انواع عمل قلب باز

پیوند بای پاس عروق کرونر

لیزر عروق

اصلاح یا جایگزینی دریچه قلب

درمان آریتمی

اصلاح آنوریسم

پیوند قلب

عمل جراحی کار گذاشتن دستگاه کمکی بطن و یا قلب مصنوعی

عمل جراحی قلب باز

جراحی قلب بدون پمپ

جراحی های کمتر تهاجمی قلب

روزهای پس ازعمل قلب باز

بعد از اتمام عمل قلب باز ، بیماران  رادر حالت بیهوشی به بخش مراقبت های ویژه قلب (آی سی یو) منتقل می کنند. پس از بیدار شدن بیمار، تنفس مصنوعی بیمار را قطع می کنند و بیمار می تواند به صورت طبیعی تنفس کند.همچنین بیمار می تواند غذا و آب بخورد. هر چند میزان مصرف آب، باید توسط همکاران بخش آی سی یو کنترل شود. ملاقات بیمار در بخش مراقبت های ویژه، به دلیل ایمنی بیمار امکان پذیر نیست اما بستگان نزدیک می توانند به صورت تلفنی، از شرایط بیمار مطلع  شوند.

فیزیوتراپی

بیمار بلافاصله بعد از عمل قلب باز باید تحت نظر بهترین متخصص قلب در کرج ، فیزیوتراپی را شروع کرده و تمرین‌های تنفسی و حرکت اندام ها را انجام دهد.

تنفس درست 

داشتن تنفس عمیق و منظم برای حفظ عملکرد ریه و بدن بیمار بعد از  عمل قلب باز الزامی است. در صورت تنفس نادرست و سطحی، بخش هایی از ریه بسته شده و امکان ابتلا به عفونت پیش می آید. به این خاطر در هنگام  احساس درد در هنگام تنفس، باید به کارکنان بخش آی سی یو اطلاع داده شود.

سرفه درست

بعد عمل ، بافت ریه خلط بیشتری تولید می‌کند. از طریق سرفه درست  می توان خلط را خارج کرد. در این حالت ایجاد درد در ناحیه قفسه سینه طبیعی است  که می توان با گذاشتن  دست‌ها بر روی قفسه سینه،  درد را در هنگام سرفه کردن کاهش داد.

بلند شدن از تخت و استحمام بعد ازعمل قلب باز

در اکثر موارد، روز بعد ازعمل قلب باز بیمار می تواند با کمک پرسنل متخصص، از تخت بلند شود. بلند شدن هر چه سریع تر از تخت و همکاری داشتن با پرسنل ،باعث کوتاه شدن دوران نقاهت بیمار بعد از عمل می شود. پس از انتقال بیمار از بخش مراقبت های ویژه و با گذشت یک یا دو روز، امکان حمام کردن  با دستورالعمل و همکاری پرسنل امکان پذیر خواهد بود.

دکتر حسین فیض پور– متخصص قلب در کرج