جراحی قلب

جراحی قلب

جراحی قلب از شاخه‌های علم جراحی است که جراح قلب بر روی قلب و عروق انجام می‌ دهد و توسط متخصص قلب انجام می شود. اغلب ، جراحی قلب برای درمان بیماری‌هایی مثل ایسکمیک قلب ، جراحی کنارگذر شریان کرنری، اصلاح عیوب مادرزادی قلب ویا درمان بیماری‌های دریچه‌های قلب ‌کاربرد دارد. یکی از اعمال جراحی قلب، پیوند قلب می باشد.

طبق بررسی های انجام شده تخمین زده می شود از هر سه بزرگسال آمریکایی یک نفر مبتلا به یک یا چند بیماری قلبی عروقی می باشد. هر ساله در سرتاسر دنیا ۱/۲۵ – ۱ میلیون جراحی قلب بزرگسال انجام میشود که شایعترین عمل جراحی قلب CABG با روش مرسوم on-pump یعنی با کمک بای پس قلبی ریوی ( CPB) می‌باشد. جراحی قلب گاهی اوقات با روشهای برش جراحی معمولی مانند جراحی قلب باز و گاهی اوقات با روشهای درون بین مانند بازکردن عروق مسدود با بالون انجام می شود.

انواع جراحی قلب

چندین مدل مختلف عمل جراحی قلب وجود دارد که رایج ترین آنها بای پس عروق کرونر (CABG) یا جراحی بای پس است که به عمل قلب باز نیز شهرت دارد. در ادامه به بررسی سایر روش های جراحی قلب می پردازیم:

۱٫جراحی قلب باز
۲٫ترمیم دریچه و یا جایگزینی

دو تا از شایع ترین انواع مشکلات دریچه قلب که نیاز به عمل جراحی قلب دارند:

تنگی دریچه قلب
نارسایی دریچه قلب

جراحی قلب باز چگونه انجام می شود؟

عمل قلب باز نوعی از عمل جراحی قلب می باشد که طی آن قفسه سینه توسط جراح باز می شود و عمل جراحی بر روی عضلات، دریچه ها، و یا شریان های قلب صورت می گیرد.با توجه به سازمان ملی قلب، ریه و خون (NHLBI)، پیوند بای پاس عروق کرونر (CABG) رایج ترین عمل قلب باز انجام شده بر روی بزرگسالان می باشد. درروند این جراحی، یک شریان یا ورید سالم را به عروق کرونر مسدود شده پیوند می زنند .در این روش شریان مسدود شده توسط شریان پیوند زده شده برای رساندن خون تازه به قلب دور زده می شود.

گاهی عمل قلب باز را، عمل قلب سنتی نیز می نامند. امروزه، در بسیاری از روش های جدید ،جراحی قلب به جای دهانه ای گسترده ، با یک برش کوچک انجام می شود. بنابراین، شاید اصطلاح “عمل جراحی قلب باز ” گمراه کننده به نظر بیاید.

چه زمانی عمل جراحی قلب باز مورد نیاز است؟

ممکن است عمل جراحی قلب باز به منظور عمل جراحی عروق کرونر انجام شود. یک پیوند بای پس عروق کرونر ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر قلب ضروری باشد .زمانی بیماری عروق کرونر قلب بروز پیدا می کند که رگهای خونی که خون و اکسیژن را به عضله قلب می رسانند، باریک و سخت شوند. اغلب این حالت را سخت شدن شریان ها می نامند.

زمانی این سخت شدن اتفاق می افتد که مواد چرب بر روی دیواره های عروق کرونر به شکل یک پلاک رسوب می کنند. این پلاک ها باعث می شوند شریان ها باریک شده، و حرکت خون از طریق آن دشوار شود. هنگامی که خون قادر نباشد به درستی به قلب جریان پیدا کند، ممکن است حمله قلبی رخ دهد.

ريسك عمل قلب باز

سکته قلبی هنگام عمل جراحی

۳ درصد از بیماران ممکن است در حین جراحی قلب ،دچار سکته قلبی شوند. از نشان دهنده بروز سکته قلبی در بیمار، بالا رفتن بعضی از آنزیم های خاص حین جراحی است. افرادی که درد شدید قفسه صدری، قبل از عمل جراحی دارند، در آنها رگ اصلی یا ۳ رگ قلبی درگیر است و بیماران خانم بیشتر بیشتر در معرض سکته قلبی حین جراحی می باشند.

سکته مغزی هنگام عمل جراحی

در حین عمل ، روی شریان یا رگ آئورت دستکاری هایی انجام می دهند. به همین خاطر احتمال دارد ذراتی از آترواسکلروز حرکت کند و به مغز برسد. حرکات این ذرات داخل مغز می تواتد منجر به آمبولی شود که به سکته مغزی منجرخواهد شد. دلیل این اتفاق ، گاهی به دلیل پایین آمدن فشار خون بیمار در طول عمل جراحی است، مخصوصا کسانی که قبل از عمل جراحی دارای علائم فشار خون بالا بو ده اند.

حتی امکان دارد این بیماران برای همیشه به کما بروند. گاهی هم ممکن است دچار اختلالاتی در تمرکز و حافظه شوند که به مرور زمان قابل برگشت است. حدود ۲ درصد از چنین بیمارانی دچار عوارض شدیدی همچون اختلال عملکرد بعد از جراحی قلب می شوند.

مراقبت های عمومی پس از جراحی قلب

پس از عمل جراحی قلب، از تنفس کردن هوای آلوده و سنگین خودداری نمایید.اجسام سنگین تر از سه کیلو گرم  را بلند نکنید. تا جای ممکن از توالت فرنگی به جای توالت ایرانی استفاده نمایید .هنگام که قصد بلند شدن یا راه افتادن دارید ابتدا برای چند دقیقه بنشینید و سپس چند دقیقه روی صندلی بنشینید و سپس شروع به راه رفتن بکنید . می توانید دو هفته بعد از جراحی با اجازه پزشک خود به  مسافرت با هواپیما و قطار یا اتومبیل بروید.

پس از سپری شدن یک ماه بعد از عمل جراحی قلب می توانید فعالیت جنسی داشته باشید.از مصرف سیگار ، و مواد مخدر و هر نوع دود و محیط آلوده جدا خودداری شود .ازمشروبات الکلی جدا پرهیز شود.درصورت احساس درد شدید در ناحیه سینه –  تنگی نفس شدید – سرفه زیاد – افت یا افزایش شدید فشا ر خون- تب و لرزشدید- ترشح چرکی محل زخم – مدفوع قیری  رنگ– درد و تورم شدید ساق پا و تنگی نفس ناگهانی در اولین فرصت به پزشک متخصص قلب خود مراجعه نمایید.

در همه بیماران قلبی، رژیم غذایی سبک و کم حجم و کم نمک و کم چربی است. به توصیه بهترین متخصص قلب در کرج ،از خوردن غذای سرخ کردنی و چرب و فست فود ها و گوشت قرمز و روغن های جامد و کره و خامه و شیر پر چرب و شیرینی های خامه دار و …پرهیز کنید. ومصرف ماهی و سبزیجات و میوه ها و نان سبوس دار و غذاهای آب پز و بخار پز بدون ادویه و کم نمک  را جایگزین کنید .سعی کنید روزی سه عدد مغز گردو، هفت عدد مغز بادام زمینی ،روغن زیتون،ماهی دریا و میوجات و سبزیجات را بطور مرتب میل کنید.

همۀ عمل های جراحی قلب و عروق به دو گروه تقسیم بندی می شود

الف) جراحی قلب بسته

ب) جراحی قلب باز

جراجی قلب بسته

جراحی قلب بسته  بدون استفاده از ماشین قلب و ریۀ مصنوعی (Cardiopulmonary bypass) و با چشم بسته و بدون دید جراح و متخصص قلب و در روی قلب در حال ضربان صورت می گیرد ( توسط کاتتربالونی و یا انگشت)

جراجی قلب بسته در درمان بیماریهای زیر کاربرد دارد

۱ـ ترمیم تنگی دریچۀ میترال قلب.
۲ـ ناهنجاریهای مادرزادی قلب به ویژه در کودکان ( شانتهای قلبی)
۳ـ PDA (
۴ـ انواع پیس میکر داخلی و خارجی قلب ( ضربان ساز)
۵ـ کوآرکتاسیون آئورت در ناهنجاریهای حلقۀ عروقی

نخستین عمل جراحی قلب میترال بسته را در سال ۱۹۲۲ دو جراح آمریکایی به نام های « کاتلرولوین » انجام دادند. همچنین از سایر پیشگامان جراحی قلب بسته ، دکتر بالی و دکتر هارکن هستند.

دکتر حسین فیض پور– متخصص قلب در کرج